Licht verstandelijk beperkte jongere vaak slachtoffer sociale media
Jongeren met een licht verstandelijke beperking zijn eerder slachtoffer van cyberpesten, manipulaties en seksueel misbruik via sociale media dan andere jongeren. Bijna 80 procent van de huidige problemen met deze zogenoemde LVB-jongeren zijn gerelateerd aan hun sociale mediagebruik. Dat concluderen begeleiders, hulpverleners en bestuurders in het speciaal onderwijs in een rapport van Kennisnet. “we hebben te weinig handvatten om er iets aan te doen. Er moet zo snel mogelijk een landelijke aanpak komen.”
Begeleiders en hulpverleners maken zich ernstige zorgen. Volgens de experts die aan het woord komen in het rapport – afkomstig van verschillende woonprojecten, scholen, de GGZ en de politie – krijgen veel LVB-jongeren een smartphone van hun ouders, maar leren ze niet hoe daarmee om te gaan. Oorzaak: niet zelden hebben de ouders zelf ook een beperking. Ook zorgbestuurders slaan alarm. Cor de Ruiter, bestuursvoorzitter van stichting Orion voor speciaal onderwijs in Amsterdam. Wereldwijd begint nieuwe technologie steeds meer een hoofdrol te spelen. Je kunt deze jongeren niet weghouden van sociale media. Maar het pijnpunt is: hoe krijg je het bewustzijn van de risico’s in de vezels van deze kinderen en jonge mensen?
Bij een IQ tussen 50 à 55 en 70 spreken we van een ‘licht verstandelijke beperking’, kortweg LVB. Hierbij gaat het om – naar schatting – 2,5% van de Nederlandse bevolking.
Rapport ‘LVB-jeugd en sociale media’
Slachtoffers en daders
Door de problematiek van deze jongeren escaleren situaties sneller, en belanden ze eerder in moeilijke situaties. Dreigtweets, haatcampagnes, en banga-lijsten komen veelvuldig voor. Ook proberen loverboys en pedoseksuelen regelmatig in deze kwetsbare groep slachtoffers te vinden. Zo bestaat het sterke vermoeden dat zich onder de 300 slachtoffers van Frank R. uit Cuijk relatief veel meisjes met een licht verstandelijke beperking bevonden.
Tegelijkertijd blijken deze jongeren ook vaak ‘dadergedrag’ te vertonen, zoals: samenscholen om anderen te pesten, elkaar aanzetten tot het handelen in drugs, en het overschrijden van seksuele grenzen. Ook gaat een aantal jongeren steeds actiever op zoek naar (al dan niet vrijwillige) sekspartners via datingsites en sociale media; gedrag dat vaak nauwelijks gecorrigeerd wordt.
Aanbevelingen
De experts doen in het rapport ook aanbevelingen. Zo zou er volgens hen:
- een landelijk meldpunt moeten komen waar incidenten met LVB-jongeren verzameld kunnen worden
- een verbeterde samenwerking met de politie moeten komen, zodat onderscheid kan worden gemaakt tussen gewone daders en daders met een licht verstandelijke beperking
- goed voorlichtingsmateriaal moeten worden ontwikkeld voor het mediawijs maken van LVB-jongeren. Op dit moment is dergelijk materiaal nog niet beschikbaar
- aan kinderen met een beperking al vanaf de basisschool les moeten worden gegeven in mediawijsheid
- een protocol moeten komen voor hulpverleners, begeleiders, en leerkrachten in het speciaal onderwijs over hoe te handelen bij problemen door sociaal- mediagebruik
Naar aanleiding van het rapport en de uitzending van de NOS zijn er kamervragen gesteld.
Kamervragen
Antwoorden
12 januari 2015
Bron: Klik
Teeven: Kwetsbare jeugd vatbaar voor internetpesten en -misbruik
Staatssecretaris Teeven van Veiligheid en justitie zegt in een brief aan de Tweede kamer dat hij zich bewust is van de gevaren van social media voor minder begaafde jongeren. In antwoord op vragen van PvdA Kamerleden Rebel en Ypma schrijft hij dat jongeren met een (licht) verstandelijke beperking, een stoornis in het autisme spectrum of een lichamelijke beperking kwetsbaarder zijn voor de gevaren op het internet dan andere kinderen.
Teeven: “Ze hebben vaak moeite met de diversiteit aan sociaal verkeer en omgangsvormen, schatten risico’s niet goed in, zijn gevoelig voor sociale druk of onvoldoende weerbaar. De toegang tot internet en sociale media heeft deze kwetsbaarheid behoorlijk vergroot.” Hij kan de Kamerleden geen inzicht geven in de omvang van de problematiek.
Slachtoffers
Op de vraag: Hoe vaak zijn jongeren met een verstandelijke beperking dader en hoe vaak zijn zij slachtoffer van cyberpesten en seksueel misbruik via sociale media? Antwoordt Teeven: “Er zijn twee instrumenten waarmee onderzoek wordt gedaan naar dader- en slachtofferschap van cybercriminaliteit:
- de monitor zelfgerapporteerde Jeugdcriminaliteit
- de online tool Internetveiligheid van NHL Hogeschool /Politie Academie.
Daarmee is het mogelijk inzicht te krijgen in onder meer cyberpesten en seksueel misbruik op internet of via sociale media. Het is niet mogelijk om een beeld te krijgen van hoe vaak dit voorkomt bij (licht) verstandelijk beperkten, maar wel naar bijvoorbeeld onderwijsniveau. Om na te gaan of er sprake is van een (licht) verstandelijke beperking moet een uitgebreide vragenlijst worden afgenomen om de Iq-score te kunnen bepalen. Dat is in het kader van een onderzoek naar dader- en slachtofferschap niet uitvoerbaar.”
Lessen over mediawijsheid
Op een vraag naar lesmethodieken over mediawijsheid voor jongeren met een verstandelijke beperking antwoordt Teeven dat Rutgers Wpf en de CED-groep het project ‘Van kwetsbaar naar weerbaar’ uitvoeren. Dit project is gericht op een gezonde en veilige seksuele ontwikkeling en weerbaarheid van leerlingen met beperkingen, waaronder leerlingen met een verstandelijke beperking. In het project wordt ook aandacht besteed aan een leerlijn gericht op het veilig gebruik van sociale media. Hoeveel scholen precies van dit project gebruik maken, is niet bekend. Goed materiaal over het weerbaar maken tegen sociale druk, verleiding en manipulatie op internet, voor deze doelgroep ontbreekt.
Meldpunt
De twee Kamerleden vroegen ook of Teeven het wenselijk vindt dat er een speciaal meldpunt komt voor cyberpesten en seksueel misbruik via sociale media
voor minder begaafden. Teeven antwoordt daarop: Meldknop.nl is dé plek waar meldingen moeten plaatsvinden, ook voor minder begaafden.
Lees de brief van Teeven aan de Tweede kamer op de site van de Rijksoverheid